Een burn-out? Oververmoeid? Ik niet!

Een burn-out? Oververmoeid? Niet slapen door je werk? Stress? Die woorden waren mij onbekend. Ik ben namelijk iemand die altijd energie heeft, positief en enthousiast is over mijn werk en vol nieuwe ideeën zit. Ik ga goed op veel dingen tegelijk doen, chaos en doe de dingen altijd last-minute. Dan ben ik op mijn best. Daarnaast heb ik een druk sociaal leven waar ik ook veel energie uit haal. Slapen gaat eigenlijk altijd goed en ik val snel in slaap. Heerlijk toch!

Vorig jaar werd dit ineens anders. Ik werd leraar van het jaar mbo én stond tegelijkertijd in de Global Teacher Prize top 50. Een ontzettende eer, een kroon op mijn werk en iets waar ik mega trots op ben.

Ik begon goed aan dat jaar, ik vind drukte en chaos namelijk heerlijk. Langzaam veranderde dit en ineens lag ik midden in de nacht wakker om te denken aan de planning van de dag erop en over wat men daarbij van mij verwachtte. Soms had ik geen idee wat ik precies moest doen en stond ik midden in de nacht op om dit te bekijken en nog wat voor te bereiden. Mijn hartslag was in die nachten heel hoog en ik voelde de onrust in mijn lijf. Ik was heel moe, maar door de onrust in mijn lijf en mijn hoofd, kon ik niet slapen. Op een gegeven moment kwam er druk op mijn borst bij. Het leek alsof er iemand met zijn volle gewicht op mijn borst duwde, waardoor mijn lichaam heel zwaar werd en mijn ademhaling moeizaam ging.

Door het slaaptekort en de bijbehorende vermoeidheid was ik niet meer alert op mijn werk. Ik ben in die periode zelfs een keer een examen vergeten aan te vragen. Daarnaast werd ik prikkelbaar en minder vrolijk, waardoor ik de mensen om me heen minder goed kon hebben. Dingen die ik normaal goed van me af kon zetten, raakte me nu meer dan ooit. Hierdoor werd ik onzeker, trok ik me terug op mijn werk en werkte ik veel alleen.

Ik zorgde er altijd voor dat anderen hier geen last van hadden. Als ik een les moest geven, ergens moest spreken, een workshop moest geven, of een interview moest doen, was ik altijd mijn oude energieke zelf. Ik sprak mezelf van tevoren even toe en probeerde tijdens die momenten altijd 100% te geven. Niemand had dus door hoe ik me echt voelde.

Mijn collega’s vonden het vooral vervelend dat ik zoveel extra dingen moest doen en het rooster zo vaak gewijzigd moest worden. Logisch, want soms hadden zij daar direct last van. Zij hebben niet gezien dat 95% van mijn lessen door zijn gegaan, ik amper pauze heb genomen en dagen maakte van 10 en soms wel 12 uur om alles zo goed mogelijk te kunnen doen.

Ik maakte zelf de keuze om alle kansen aan te grijpen en overal naar toe te gaan. Ik vond ook dat ik mezelf als leraar van het jaar overal moest laten zien. Ik was immers maar 1 jaar ambassadeur van het mbo, dus ik zag het ook als mijn eigen probleem en mijn eigen schuld. Ik wilde me niet aanstellen, of doen alsof ik niet dankbaar was voor al die mooie dingen die ik heb mogen doen, dus ik besloot om gewoon door te gaan. Daarnaast kreeg ik er op het moment zelf vaak ook weer nieuwe energie van. Ik heb zoveel bijzondere en leuke dingen gedaan, mooie ontmoetingen gehad en zoveel geleerd, dat ik ook niks had willen missen.

Na een tijdje merkte ik toch dat het de verkeerde kant uit ging. Ik sliep soms 2 nachten in de week helemaal niet, was gesloopt, kon drukte om me heen niet aan, was snel geïrriteerd en merkte dat de week als een waas aan me voorbij ging. Het voelde alsof ik met mijn hoofd in een vissenkom zat.

Mijn vriend zag het wel en probeerde me te helpen en er voor me te zijn. Mijn vriendinnen snapten het niet en waren vooral geïrriteerd als ik mijn afspraken niet na kon komen. Als ik mijn situatie uit probeerde te leggen, dan reageerde men met ‘ja, maar ik heb het ook druk’. Mijn collega’s zagen het niet en vonden het vooral vervelend dat ik zoveel andere dingen deed. Buiten mijn vriend om, kon ik het er dus met niemand over hebben.

Ik geef zelf weleens workshops over werkdruk en werkgeluk, ik ben BHV’er en ken een aantal mensen die een burn-out hebben gehad, dus ik herkende de signalen. Ik wilde niet in dezelfde positie belanden als mijn kennissen en mezelf in bescherming nemen, dus vertelde ik, op aanraden van mijn vriend, dit tegen mijn leidinggevende. Zijn reactie? ‘Ja vervelend, maar er zijn wel meer mensen moe in deze tijd.’ En na wat meer informatie: ‘Je zit nu ook in een piekmoment, dat zakt de volgende periode vast wel weer.’ Moedeloos verliet ik dat gesprek, maar hierdoor wist ik meteen wat ik moest doen. Voor mezelf kiezen!

Vanaf dat moment ben ik keuzes gaan maken voor mezelf en stelde mezelf de vragen: Waar krijg ik energie van? Wat wil ik graag doen? Waar ben ik echt een meerwaarde? Toen ik dat helder had, heb ik een bijeenkomst afgezegd, sommige aanvragen doorverwezen naar collega’s met meer expertise over dat onderdeel en ben ik gaan nadenken over wat ik écht wil en wat ik écht belangrijk vind. Ik voelde me inmiddels zo ongelukkig en alleen op mijn werkplek, dat ik besloot om ontslag te nemen. Dit met pijn in mijn hart, omdat ik mijn studenten geweldig vond. Aan hen lag het zeker niet.

Gelukkig had ik zelf op tijd door wat er gaande was. Gelukkig herkende ik de signalen en heb ik meteen actie ondernomen. Veel mensen doen dit niet. Veel mensen herkennen de signalen niet, willen zich niet aanstellen, willen het altijd goed doen voor hun leerlingen, de school en privé. Alle ballen omhoog houden voor een lange tijd, niet zeuren en klagen, maar gewoon doorgaan. Deze mensen heb ik om zien vallen. Die konden niet meer en moesten voor lange tijd thuis blijven, omdat ze gewoonweg niet meer konden. Wat een vreselijk gevoel moet dat zijn.

Wat kunnen we hier aan doen? Er is een lerarentekort, dus we hebben alle docenten heel hard nodig. Daarom hier een aantal tips:

Collega’s: Je ziet het als collega meteen. Vergeet een docent meer dan normaal? Is deze collega langere tijd meer vermoeid dan normaal? Stiller? Klaagt deze collega steeds vaker over de drukte? Onderschat dit dan niet en probeer deze collega te helpen, of geen het aan bij je leidinggevende. Observeer en luister goed en onderschat dit aub niet. Ben daarnaast positief en help, waar mogelijk, mee.

Werkgever: Neem je werknemers serieus!! Luister naar ze, stel open vragen, probeer mee te denken, oplossingen te zoeken, werkdruk te verminderen, iemand goed te begeleiden en geef veel positieve feedback. Het is zo belangrijk voor iemand om gehoord en gezien te worden. Doe dit 1 op 1, want dan is de kans groter dat deze collega een eerlijk antwoord geeft op de vragen. Docenten hebben de neiging om alles altijd voor 110% te willen doen, dus toegeven dat iets niet lukt is moeilijk. Als werkgever/leidinggevende kan je iemand daar mee helpen.

Vrienden/familie: Stel vragen, oordeel niet, vergelijk het niet me jezelf, maar luister naar waar iemand tegen aan loopt en toon begrip. Op die manier voelt iemand zich veilig en vertrouwd bij je en dat alleen al helpt enorm. Accepteer dat iemand soms even wat minder actief is, minder initiatief neemt, of dingen vergeet. Dat ligt niet aan jou, of aan de relatie, maar aan de situatie waarin die persoon zich begeeft. Blijf dus met de ander praten, onderneem ontspannende activiteiten en vraag waar je iemand mee kan helpen.

En natuurlijk had ik zelf ook wat anders kunnen doen: praten, praten, praten, maar als je je zo voelt en je doet 2 of 3 mislukte pogingen bij iemand, dan geef je het op. Daarnaast wil je ook niet de zeur zijn die een negatieve stempel op een gezellige avond drukt.

Maar erover praten helpt echt! Dus voel je je hetzelfde als ik? Trek dan aan de bel, zorg dat je gehoord wordt, pak je rust, doe een stapje terug en probeer te ontspannen door leuke dingen te doen.

Jij hebt de regie over jezelf!

Laten we er dus samen voor zorgen dat iedereen zich goed blijft voelen in het onderwijs, want van gelukkige docenten, leren de leerlingen de mooiste dingen!