Stel de docent centraal

Beste teamleiders/directeuren,

Van gelukkige docenten leer je de mooiste dingen. Daarom zou niet de student, maar de docent centraal moeten staan binnen elke school. Dat is de taak van de school, de directeur en de teamleider. De docent zorgt voor de leerling/student; deze docent heeft nl voldoende expertise en passie om het onderwijs goed in te richten, zolang er maar tijd voor is.

In deze brief deel ik een aantal tips om dit te bewerkstelligen.

Het onderwijs zou wat mij betreft een voorbeeld mogen nemen aan het bedrijfsleven. Ben je excellent in je werk, dan wil het bedrijf je graag belonen, zodat je je gewaardeerd voelt binnen het bedrijf en daar wil blijven werken. Vanzelfsprekend kom je bij een functie met meer verantwoordelijkheden in een hogere salarisschaal, maar dat is niet de enige reden om te groeien in salaris. Zo moet dat in het onderwijs ook. Behaal je goede resultaten met je klassen en ben je een voorbeeld voor andere docenten? Heb je voor onderwijsvernieuwing gezorgd? Kom je als ‘beste’ docenten uit de bus na panel gesprekken met leerlingen/studenten? Ben je leraar van het jaar geworden? Dan moet je daar voor erkend en beloond worden. Nu word je alleen maar extra beloond als je er extra taken bij doet. En niet alle extra taken zorgen voor meer loon (maar wel meer verantwoordelijkheid en werkdruk).

Binnen het onderwijs zijn niet alleen de docenten, maar ook de ondersteuners belangrijk. ROC Mondriaan deed het daarom al; de laagste salarisschalen afschaffen. Hiermee worden de onmisbare mensen, zoals conciërges en schoonmakers enorm geholpen en beloond. Zij houden de school op de achtergrond gaande, we kunnen niet zonder hen en dat mogen wat mij betreft wat meer belonen.

Daarnaast moeten we eens afstappen van het Excel sheet management ‘Ik zie hier op mijn uitgebreide Excel sheet, dat je nog zoveel uren vrij hebt in je plan van inzet, dus ik heb er wat extra taken/lessen bij gezet.’ Leraren worden volgepropt met lessen, taken en verantwoordelijkheden, omdat dit op papier allemaal mogelijk is. Dit gebeurt niet alleen bij ervaren docenten, maar ook bij startende docenten, die veel meer tijd nodig hebben om hun lessen voor te bereiden en om te wennen aan hun taken en verantwoordelijkheden.

Op deze mooie Excel sheets staan een heleboel taken. Zo moeten er coördinatoren zijn voor taal, rekenen, keuzedelen, jaargroepen en stages. Daarnaast wil elke school zorgen voor zo goed mogelijk onderwijs en altijd blijven ontwikkelen; een leven lang ontwikkelen noemen we dat.

Drie dingen gaan hier naar mijn mening mis.

1: Zijn alle taken echt nodig? Valt de school om als er bepaalde taken niet (of anders) uitgevoerd worden? Hebben leerlingen/studenten daar direct last van? Nu er zoveel tekorten zijn in het onderwijs, lijkt het me handig als we docenten gewoon blijven inzetten bij de lessen en taken die niet noodzakelijk zijn weghalen.

2: Passen de taken bij de mensen? Vaak zie ik dat er vooral gekeken wordt naar de tijd die iemand heeft en de tijd die een bepaalde taak kost. Is dit een match, dan mag die docent die taak gaan uitvoeren. Mensen worden gelukkig in hun werk door dingen te doen waar ze goed in zijn, of waar hun interesse in ligt. Daar krijgt men energie van en dan is het vaak niet erg als het een keer iets meer tijd kost. Als je dingen moet doen die niet bij je passen, dan kost het vaak extra energie en wordt het als belastend gezien. Bespreek dus met je docenten waar ze blij van worden, wat hun doelen zijn en waar ze kennis van hebben en verdeel de noodzakelijke taken op die manier.

3: Moet elk wiel opnieuw uitgevonden worden, zodat je er als school je eigen stempel op kan zetten? Of zijn er andere teams of scholen die zoiets al hebben gedaan? Of bestaan er lesmethodes die zoiets in hun programma hebben staan? Mijn advies zou zijn om meer contact te hebben met elkaar, samen te werken, kennis te delen en op die manier van elkaar te leren en zo het onderwijs te verbeteren. Begin eens bij de scholen in de stad, of de regio. Dit zorgt voor positieve samenwerkingen en het scheelt enorm veel tijd (en uren op de Excel sheet).

Ook moet er meer op maat gemaakte begeleiding komen voor nieuwe docenten. We hebben nu allerlei mooie inductietrajecten op scholen, waarvan het doel goed is, maar de uitvoering niet. Elke docent, met of zonder ervaring, volgt hetzelfde traject waarbij er weinig oog is voor persoonlijke ontwikkeling. Ik heb zelf ervaren dat ik als docent met jarenlange onderwijs ervaring een inductietraject moest volgen waar de basisvaardigheden van het lesgeven voorbij kwamen, of waarbij ik 3 uur lang naar een uitleg over Eduarte moest luisteren, terwijl ik daar al mee bekend was. Daarnaast kreeg ik binnen een team weinig begeleiding, omdat ik al zoveel onderwijservaring had en moest ik alles zelf uitzoeken op die nieuwe school. Ik heb gelukkig voldoende ervaring en flexibiliteit om dit te kunnen doen, maar voor startende docenten is dit anders. Zij zouden dus veel meer tijd en persoonlijke begeleiding voor moeten krijgen waarbij de focus ligt op lesgeven en niet op extra taken of mentoruren.

Deze begeleiding zou dan niet gegeven moeten worden door docenten die nog wat uren vrij hebben op het Excel bestand, maar door opgeleide coaches. Op deze manier waarborg je de kwaliteit van de begeleiding en de veiligheid voor de nieuwe docenten.

Ook is er veel te doen over de werkdagen van docenten. In het onderwijs werken de meeste mensen parttime. Daar is van buitenaf veel kritiek op, want als iedere parttimer 1 dag meer zou werken, is het lerarentekort meteen opgelost wordt gezegd.

Ik zie veel vriendinnen om me heen de afweging maken tussen inkomsten en kosten voor de opvang. Als de inkomsten van die ene dag werken, direct naar de opvang gaan, of als er geen goede opvang geregeld kan worden, kiezen mensen er logischerwijs voor om een dag minder te gaan werken. Het is dus geen onwil!

Mijn tip is om ook dit te bespreken met de docenten. Als een docent wel wil, maar geen volle dag kan maken, omdat de kinderen naar school gaan; waarom maakt die docent dan niet een halve dag en krijgt die persoon het eerste uur vrij?

Wat me nog meer opvalt, is dat mensen vaak met klachten over elkaar, over het onderwijs, of over leerlingen/studenten bij de teamleider aankomt; klikken noemen ze dat op de basisschool. Elkaar aanspreken in het onderwijs is soms nog lastig. Jammer, want iedereen maakt weleens een foutje, iedereen is lerende en hiermee kan je elkaar helpen. Als teamleider is het dus belangrijk om dit te stimuleren en dit kan je doen door zelf mensen hier op aan te spreken. Als iemand komt klagen over een collega, stuur deze persoon dan direct terug naar de desbetreffende collega. Laat collega’s elkaar tips en tops geven, stimuleer ze om bij elkaar te gaan kijken en van elkaar te leren.

Tot slot zijn wij heel goed in uren lang vergaderen. Als er een onderwerp ter sprake komt, willen we graag iedereen horen en zorgen dat iedereen zijn/haar plasje ergens over heen kan doen. Het gevolg is dat we soms eindeloos vergaderen zonder dat er concrete acties en afspraken uit komen. Dit kost veel tijd en energie en zoals hierboven beschreven, kunnen we die beter ergens anders insteken. Vergader dus alleen als het écht nodig is, met de mensen die je écht nodig hebt bij de onderwerpen die besproken worden. Houd de vergaderingen kort, maak duidelijke afspraken en stem acties af, noteer deze en volg deze op. Als bepaalde onderwerpen veel discussie oproepen, geef dan een kleine groep mensen de verantwoordelijkheid om dit op te lossen/uit te werken. Maak hiervoor gebruik van een teambord voor het overzicht en een time keeper om ervoor te zorgen dat je niet uitloopt.

En natuurlijk, de beste stuurlui staan aan wal. We hebben in Nederland heel veel bondcoaches, Minister-presidenten, virologen en teamleiders die het allemaal beter weten. En er zijn uiteraard ook leidinggevenden die wél oog hebben voor bovenstaande punten.

Maar het we kunnen er niet omheen dat wat het gros nu doet niet werkt en ook niet opgelost wordt als we blijven doen wat we nu doen. Er moeten dus iets veranderen en dat moeten we samen doen.

Focus je dus op de docenten, geef ze ruimte en (groei) kansen, laat ze de dingen doen waar ze gelukkig van worden en kennis van hebben en stimuleer ze om de beste docent te zijn die ze kunnen zijn.

Want: van gelukkige docenten leer je de mooiste dingen.

Dankjewel en alvast heel veel plezier en succes.

Met vriendelijke groet,

Kirsten Cuppen